Πολλές δυνατές σελίδες , θλιμμένες κι οργισμένες αφιέρωσε, ο Ευριπίδης στην κατάσταση των γυναικών του αρχαίου κόσμου, στο ν ’απεικονίσει την προσβολή και ταπείνωσή τους. Να δείξει πόσο δυστυχισμένη ήταν τότε η γυναίκα .
Στάθηκε εκφραστής του πόνου των γυναικών εκείνης της περιόδου αλλά και υπερασπιστής των δικαιωμάτων τους στο πεδίο της τέχνης.
Σε μια κοινωνία όπου οι άνδρες είχαν αποκτήσει μεγάλα δικαιώματα ,οι γυναίκες - ακόμη και οι αρχόντισσες - δεν ήταν ισότιμες με τους άνδρες. Όπως έλεγε ο Δημοσθένη , οι ’’ νόμιμες σύζυγοι’’ χρησιμοποιούνταν ως παιδοποιητικές μηχανές και για την πραγματική ηδονή υπήρχαν οι εταίρες . Δεν ήταν δυνατόν τα πιο φωτισμένα μυαλά να μην προβληματιστούν και να ζητήσουν κάποιες ανθρώπινες λύσεις.
Ποιά ήταν η θέση της γυναίκας στο χρυσό αιώνα
Ο γυναικωνίτης στην Αθήνα ήταν σχεδόν αδιόρατος και απόκρυφος .Εύλογα ο Ευριπίδης, όταν τον αποκάλυψε εξέπληξε τους πάντες.
Με τον αισθηματισμό και τον οξυδερκή στοχασμό του , συμπύκνωσε ως κοινωνιολόγος και αντιμετώπισε πιο ολοκληρωμένα το γυναικείο πρόβλημα. Το πρόβαλε πιο ανοιχτά στο πλάνο της κοινωνίας και το συμπεριέλαβε στη φιλοσοφική του αναζήτηση.
Συγκέντρωσε όλα τα πυρά των σύγχρονων αντιπάλων του και χαρακτηρίστηκε μισογύνης .Οι τότε συνήθειες βοηθούσαν στο να σχηματιστούν παρόμοιες αντιλήψεις, ιδιαίτερα μέσα στα συντηρητικά στρώματα της τότε κοινωνίας .Για το μέσο Αθηναίο, η γυναίκα ,που είχε χαρακτήρα και ήθελε να παίρνει μέρος στη δημόσια ζωή ,να μορφώνεται ,να συζητάει και να διαφωνεί για τις ξεπερασμένες αντιλήψεις θεωρούνταν μάλλον διεφθαρμένη .Αφού ο Ευριπίδης παρουσίασε τέτοιες ηρωίδες , οι εκπρόσωποι αυτών των στρωμάτων θεώρησαν πως το κάνει για να τις κατακρίνει και να ξεσκεπάσει τη γυναικεία διαφθορά.
Όλοι αυτοί περιορίστηκαν στην επιφανειακή ψηλάφηση του έργου του και παραποίησαν τις σκέψεις και τις διαθέσεις του απέναντι στις γυναίκες .Παρέβλεψαν τελείως τις εξαίσιες γυναικείες μορφές του ,που διακρίνονται για την ανωτερότητα της φύσης και των πράξεών τους.
Ο τραγικός ποιητής της αρχαιότητας αφιέρωσε τα περισσότερα έργα του στο γυναικείο φύλο. Οι καλοδομημένοι χαρακτήρες του ήταν ως επί
το πλείστον γυναίκες
Άλκηστις,Ανδρομάχη,Εκάβη, Ελένη,Ηλέκτρα,Ιφιγένεια,Μήδεια,Φραίδρα.
Ο ουμανιστής Ευριπίδης δεν ζητάει να τις αγαπήσουμε αλλά να τις κατανοήσουμε.
Η τραγική ηρωίδα Μήδεια δεν είναι απλά μια απαίσια παιδοκτόνος. Ο χαρακτήρας της δεν συμβιβάζεται με αδικίες και προσβολές .Όταν ο Ιάσονας προσπαθεί να δικαιολογήσει την προνομιακή θέση των ανδρών και την ανισοτιμία της γυναίκας , η Μήδεια ξεσπά σε μια αντιπαράθεση, που αποτελεί, όχι μόνο το δικό της κατηγορώ αλλά είναι και ο αμείλικτος καταπέλτης του ποιητή για την άδικη μοίρα της γυναίκας .Ο μονόλογός της αποτελεί την πρώτη στην παγκόσμια ιστορία της λογοτεχνίας διαμαρτυρία και εκδήλωση υπεράσπισης των δικαιωμάτων της γυναίκας , που τόσο καταπιεζόταν στις συνθήκες της πατριαρχικής κοινωνίας.
Σε μια άλλη τραγωδία ο Ιππόλυτος ξεσπάει σένα υβρεολόγιο για τις δύστυχες γυναίκες , μιλώντας με περιφρόνηση όπως μιλούσαν όλοι οι άντρες του καιρού του.
Στη γεμάτη σκληρότητα και οργή στάση του και στο φοβερό κατηγορητήριο κατά των γυναικών , η Φαίδρα είδε όλη τη θλιβερή κατάσταση να παρουσιάζεται μπροστά της .Όταν ο Ιππόλυτος εγκαταλείπει τη σκηνή , ο χορός εκφράζει τον πόνο της Φαίδρας
Δύστυχες ,αχ των γυναικών άμοιρες τύχες…
Με την αυτοθυσία της Ιφιγένειας ο Ευριπίδης ανεβάζει τη γυναίκα στην ανώτερη βαθμίδα της αρετής και αποδεικνύει, πως καθόλου δεν υστερούν οι γυναίκες σε σχέση με τους άντρες, ως προς τον πατριωτισμό και το ανθρώπινο μεγαλείο.
Η Εκάβη πήρε την κορυφαία θέση στο ανθρώπινο μαρτυρολόγιο .Έφτασε στο ύψος του εσταυρωμένου, που ανεβαίνει το Γολγοθά της μέσα από αλυσίδα ψυχολογικών λειτουργιών.
Ο ποιητής ψάλλει έναν από τους καλύτερους ύμνους στις γυναίκες. Βάζει την Τρωαδίτισσα να λέει: << Οι γυναίκες γεννήθηκαν για να αγαπούν κι όχι για να μισούν.>>
Ανδρομάχη . Η αφοσιωμένη σύντροφος του βίου .Ο λόγος της , δεν ξέρεις αν είναι τραγούδι, ελεγεία, μοιρολόι ή φιλοσοφικό πιστεύω αυταπάρνησης και εθελοθυσίας.
Η τρυφερή και σεμνή ηρωίδα ανεβαίνει όλα τα σκαλιά της τελειότητας, αξιοπρέπειας, γενναιοφροσύνης ,δικαιοσύνης και ηθικού μεγαλείου .Μιας τελειότητας που εξαγοράζεται με πολύ ανθρώπινο πόνο .Η γυναίκα της καρτερίας και της αξιοπρέπειας .Είναι από τα ομορφότερα πλάσματα του τραγικού ποιητή , που τόσο κατηγορήθηκε ,ότι έγραψε εναντίον των γυναικών .Μπορεί οι επικριτές του να εξέτασαν το έργο του μονόπλευρα .Δεν απέρριψαν όμως τον ουμανισμό του . Κατέληξαν στη διαπίστωση, πως ο ποιητής όλα όσα ήξερε και έβλεπε στον άνθρωπο , γέννησαν μέσα του την ανάγκη για κάθε τι αγνό και πραγματικά ανθρώπινο.
Δεν μπορούμε βέβαια να υποστηρίξουμε πως ο Ευριπίδης έβλεπε το γυναικείο πρόβλημα στο σύνολό του ,πως πρότεινε ριζικές λύσεις ή πως ήταν οπαδός της γυναικείας χειραφέτησης ,όπως αυτή προβάλει στις μέρες μας. Κάτι τέτοιο δεν μπορούσε να το κάνει στην εποχή που ζούσε .Δεν είχαν ωριμάσει οι ριζικές λύσεις για το γυναικείο πρόβλημα και ούτε το ζήτημα αυτό είχε το ίδιο νόημα μ΄αυτό που έδωσαν αργότερα οι προοδευτικοί διανοητές ,φιλόσοφοι και κοινωνιολόγοι του 19ου αιώνα και πολύ περισσότερο οι πιο σύγχρονοι κοινωνικοί πρωτοπόροι παράγοντες. Παρόλα αυτά ο τραγικός ποιητής της αρχαιότητας ύψωσε φωνή διαμαρτυρίας για την ανισότιμη θέση της γυναίκας .Στάθηκε ένας τολμηρός πρόδρομος .Ταρακούνησε συνειδήσεις και το κυριότερο υπήρξε ο πρώτος στον τομέα της τέχνης που αντίκρισε τη γυναίκα ως άνθρωπο και όχι ως αντικείμενο.
ΤΟ ΕΡΓΟ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΘΗΣΑΥΡΟΦΥΛΑΚΙΟ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΜΑΣ.
Βασιλεία Τσορμπατζόγλου
Εκφωνήτρια Ε.Ρ.Τ
Ραδιοφωνική παραγωγός
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου